Overview
Παρά τις προσωρινές επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης των ετών 2012-2015, η κατανάλωση ενέργειας στην Κύπρο ήταν 20% υψηλότερη το 2022 από ό,τι το 2000. Για την εξέλιξη αυτή ευθύνονται οι αυξήσεις στη ζήτηση ενέργειας τόσο των μεταφορών όσο και των κτιρίων (κατοικίες και τριτογενής τομέας), ενώ το μερίδιο της βιομηχανίας στην κατανάλωση ενέργειας έχει μειωθεί τόσο λόγω του μικρότερου μεριδίου της βιομηχανίας στη συνολική οικονομική δραστηριότητα το 2022, όσο και χάρη στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των μεγάλων βιομηχανικών μονάδων.
Figure 1: Final energy consumption by sector (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEΗ συνολική τεχνική ενεργειακή απόδοση βελτιώθηκε κατά 26% περίπου στην Κύπρο μεταξύ 2000 και 2022 (ή 1,1% ανά έτος). Αυτό οφείλεται στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στους περισσότερους τομείς - κτίρια, βιομηχανία και μεταφορές. Η βιομηχανία παρουσίασε την ταχύτερη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης (2,3% ανά έτος), κυρίως επειδή ο μεγαλύτερος βιομηχανικός καταναλωτής ενέργειας είναι με μεγάλη διαφορά η τσιμεντοβιομηχανία, η οποία έχει υποβληθεί σε σημαντική ανακατασκευή και ανακαίνιση της παραγωγικής της διαδικασίας. Οι υπηρεσίες επέδειξαν την πιο αργή βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, καθώς και οι μεταφορές μέχρι το 2016. Κατά την τελευταία οκταετία (2014-2022), η πρόοδος στον οικιακό τομέα παρέμεινε επίσης στάσιμη.
Figure 2: Technical Energy Efficiency Index
Source: ODYSSEEΗ εξέλιξη της εξοικονόμησης ενέργειας μεταξύ 2000 και 2022 αντανακλά την πρόοδο στην τεχνική ενεργειακή απόδοση που παρουσιάστηκε παραπάνω. Από τα 0,46 Mtoe της συνολικής εξοικονόμησης, το 70% φαίνεται να προέρχεται από τον βιομηχανικό τομέα και μικρότερες εξοικονομήσεις από τις μεταφορές και τον οικιακό τομέα. Ωστόσο, οι τομεακές ενεργειακές στατιστικές πριν από το 2004 πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, καθώς η Κύπρος έγινε κράτος μέλος της ΕΕ το 2004 και οι παλαιότερες ενεργειακές στατιστικές ενδέχεται να μην είχαν υποστεί αυστηρό ποιοτικό έλεγχο.
Figure 3: Energy savings by sector
Source: ODYSSEEΗ συνολική προσφορά ενέργειας ανήλθε σε 2,25 εκατ. τόνους το 2022 (περίπου 5% υψηλότερη από ό,τι το 2000), κυρίως λόγω της αύξησης της τελικής κατανάλωσης ενέργειας και της έλλειψης ουσιαστικής προόδου όσον αφορά την αποδοτικότητα του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής.
Figure 4: Main drivers of the total energy supply variation
Source: ODYSSEEΗ τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε κατά 0,24 Mtoe ή 17,5% μεταξύ 2000 και 2022, ως αποτέλεσμα της ευρύτερης οικονομικής ανάπτυξης στην Κύπρο κατά την περίοδο αυτή. Ωστόσο, αν δεν είχε υπάρξει πρόοδος στην εξοικονόμηση ενέργεια την ίδια χρονική περίοδο, η αύξηση αυτή θα ήταν τριπλάσια (51%).
Figure 5: Main drivers of the final energy consumption variation
Source: ODYSSEEΤα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετηθεί ποικίλα οριζόντια μέτρα ενεργειακής απόδοσης, τα οποία έχουν κυρίως επιβληθεί από το πλαίσιο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από πόρους της ΕΕ (το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία που προέρχονται από τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΕ).
Table 1: Sample of cross-cutting measures
| Measures | NECP measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available |
|---|---|---|---|---|
| RES and Energy Conservation fee (tax) applied on electricity | Yes | From 2021 onwards it is expected that energy consumption fee (i.e. the contribution to the RES and Energy Efficiency National Fund) that is paid by all consumers of electricity, will be maintained at least to an average value of 0,8 Eurocents/kWh. Compared to the minimum electricity tax level of 0,1 Eurocent per kilowatt-hour foreseen in Directive 2003/96/EC, the RESEE fee leads to higher retail prices of electricity. Energy savings due to this taxation exceeding the minimum EU levels is taken into account, as energy tax imposed for energy efficiency. | 0.59 TJ | Link |
| Implementation of soft measures (information campaigns, trainings, workshops, etc) | Yes | The Ministry of Energy, Commerce and Industry (MECI), places particular emphasis on providing people with information on energy issues, with a view to increasing awareness among citizens and among different professionals. For this purpose, MECI in cooperation with other bodies organise every year, workshops associated with Energy Saving training seminars , energy efficiency awareness campaigns, development of and energy savings tool for citizens, lectures at schools, distribution of leaflets on energy efficiency issues, awareness for taking behavioural changing measures in public sector etc.In addition, MECI participates in the annual ‘Save Energy’ exhibition organised by Cyprus Employers and Industrialist Federation and distributes material concerning ES and RES technologies and through Facebook, Twitter and YouTube accounts promote, among other things, ES and RES. | 0.21 TJ | Link |
| Energy efficiency in water sector | Yes | The Department of Water Development of Ministry of Agriculture, Rural Development and Environment is planning to implement the following energy efficiency measures during the period 2021-2030: Energy efficient design of water networks. Energy efficiency-based procurement. Predictive maintenance of pumping equipment. Leak detection. Energy efficient water management. Introduction of energy management. The planning is at early stages and the available information is limited. | 0.18 TJ | Link |
Buildings
Αντανακλώντας την οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση του αριθμού και του μεγέθους των κατοικιών και άλλων κτιρίων, η κατανάλωση ενέργειας υπερ-διπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2010, αλλά παρέμεινε ουσιαστικά σταθερή από το 2010, καθώς η αύξηση της δραστηριότητας αντισταθμίστηκε από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Figure 6: Final energy consumption in buildings (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEΤο μερίδιο των κύριων τελικών χρήσεων στην οικιακή κατανάλωση ενέργειας δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Αν εξαιρεθεί η θέρμανση χώρων, οι ηλεκτρικές συσκευές και η θέρμανση νερού ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος της τελικής κατανάλωσης ενέργειας (13% το 2022) - ωστόσο, σημειώνεται ότι η θέρμανση νερού ικανοποιείται κυρίως μέσω ηλιακών θερμοσιφώνων.
Figure 7: Energy consumption by end-use of households (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEΗ οικιακή κατανάλωση ενέργειας για τη θέρμανση χώρων ανά μονάδα επιφάνειας παρέμεινε ουσιαστικά σταθερή την τελευταία δεκαετία, σε περίπου 2,5 κιλά ισοδύναμου πετρελαίου ανά τετραγωνικό μέτρο (2,5 koe/m2) κατά μέσο όρο.
Figure 8: Energy consumption of household space heating per m2 (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEΗ οικιακή κατανάλωση ενέργειας ανά κατοικία το 2022 (εκτός από τη θέρμανση χώρων) ήταν σχεδόν η ίδια με εκείνη του 2000, που φαίνεται να είναι το συνδυασμένο αποτέλεσμα της βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης των νέων κτιρίων και ορισμένων ενεργειακών ανακαινίσεων σε υφιστάμενα κτίρια, αφενός, και του μεγαλύτερου μεγέθους και της άνεσης των πιο πρόσφατων κτιρίων, αφετέρου. Το μερίδιο των κύριων τελικών χρήσεων στην κατανάλωση ενέργειας δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά. Οι ηλεκτρικές συσκευές και η θέρμανση νερού ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος της τελικής κατανάλωσης ενέργειας - ωστόσο, η τελευταία χρήση ικανοποιείται κυρίως μέσω ηλιακών θερμοσιφώνων.
Figure 9: Energy consumption per dwelling by end-use (except space heating)
Source: ODYSSEEΗ κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά κατοικία παρέμεινε σταθερή από το 2000. Οι θερμικές χρήσεις αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (29% to 2022) λόγω της ευρείας χρήσης αντλιών θερμότητας και άλλων ηλεκτρικών συστημάτων για θέρμανση χώρων (π.χ. θερμοσυσσωρευτές και ηλεκτρικές σόμπες). Προφανώς, η κατανάλωση κλιματιστικών και ηλεκτρικών συσκευών είναι επίσης σημαντική (25% και 28% αντίστοιχα της κατανάλωσης του 2022).
Figure 10: Electricity consumption per dwelling by end-use (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEH συνολική οικιακή κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε κατά 0,15 Mtoe μεταξύ 2000 και 2022. Η αύξηση του αριθμού και του μεγέθους των κατοικιών συνεισέφερε κατά 0,21 Mtoe στην αύξηση αυτή, η οποία αντισταθμίστηκε μόνο εν μέρει από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης (κατά -0,045 Mtoe).
Figure 11: Main drivers of the energy consumption variation in households
Source: ODYSSEEΌπως και με τη συνολική κατανάλωση ενέργειας από τις κατοικίες, η αύξηση του αριθμού και του μεγέθους των κατοικιών ευθύνεται κατά κύριο λόγο για την αύξηση της κατανάλωσης θέρμανσης χώρων κατά 56% μεταξύ 2000 και 2022. Η αύξηση αυτή αντισταθμίστηκε μόνο εν μέρει από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Figure 12: Main drivers of the space heating consumption variation of households
Source: ODYSSEEΗ κατανάλωση ενέργειας ανά εργαζόμενο στον τομέα των υπηρεσιών της Κύπρου παρουσιάζει διακυμάνσεις κατά την τελευταία δεκαπενταετία, αντανακλώντας τις μικτές επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης του 2012-2015, της πανδημίας του 2020-2021 και της σταδιακής βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Ο τομέας βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια κατά περισσότερο από 80% για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών.
Figure 13: Energy and electricity consumption per employee in services (with climatic corrections)
Source: ODYSSEEΤα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετηθεί αρκετά μέτρα ενεργειακής απόδοσης στον κτιριακό τομέα, τα οποία επιβάλλονται κυρίως από το πλαίσιο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από πόρους της ΕΕ (το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία που προέρχονται από τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΕ).
Table 2: Sample of policies and measures implemented in the building sector
| Measures | NECP measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Grant Scheme for the Encouragement of the use of RES and Energy Saving in Dwellings - Category 3A : Installation of a Photovoltaic System in households | Yes | Financial support is given for the installation of net-metering or virtual net-metering PV systems in existing residential buildings for which the application for a building permit was filed before 01.01.2017..Higher grant is provided for residential consumers in mountain areas. The Scheme is funded from the Renewable Energy Sources and Energy Conservation Fund. | 0.01 TJ | Link |
| Grant Scheme for the installation of photovoltaic systems for the charging of electric and hybrid plug-in vehicles in households. | Yes | The Grant Scheme is a measure to promote the use of RES electricity in transport. The Scheme provides financial incentives, for the installation of Photovoltaic Systems (up to 2kW), chargers and batteries in existing residences for the charging of electric or plug-in hybrid vehicles.In addition, the Scheme seeks to collect information on the charging of electric vehicles and/or hybrid plug-in vehicles in Cyprus. | 0.07 TJ | Link |
| Grant Scheme for the Encouragement of the use of RES and Energy Saving in Dwellings - Category 3Β : Installation of a Photovoltaic System in the homes of vulnerable electricity consumers | Yes | Financial support is given for the installation of net-metering or virtual net-metering PV systems in houses of vulnerable electricity consumers (families with low income, disability persons etc.). Higher grant is provided to vulnerable consumer compered to non vulnerable (see PaM 7) The Scheme is funded from the Renewable Energy Sources and Energy Conservation Fund. | 0.01 TJ | Link |
Transport
Οι μεταφορές αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Κύπρο και τα αυτοκίνητα ευθύνονται για περισσότερο από το ήμισυ της χρήσης ενέργειας στις μεταφορές. Αυτό οφείλεται στην πολύ χαμηλή χρήση των δημόσιων μεταφορών, παρά τις πρόσφατες επενδύσεις στα δημόσια λεωφορεία, οι οποίες δεν ήταν επαρκείς για να προκαλέσουν σημαντική μετατόπιση της επιβατικής κίνησης.
Figure 14: Transport energy consumption by mode
Source: ODYSSEEΟι προσπάθειες για την ενίσχυση του συστήματος δημόσιων μεταφορών, το οποίο αποτελείται από αστικά και υπεραστικά λεωφορεία, είχαν μέχρι σήμερα μόνο μικρό αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου, το μερίδιο των αυτοκινήτων στη συνολική επιβατική κίνηση παραμένει πολύ υψηλό στην Κύπρο - πάνω από 80%.
Figure 15: Modal split of inland passenger traffic
Source: ODYSSEEΟι εσωτερικές εμπορευματικές μεταφορές πραγματοποιούνται μόνο με φορτηγά. Η κινητικότητα των εμπορευματικών μεταφορών έχει ανακάμψει τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας.
Figure 16: Modal split of inland freight traffic
Source: ODYSSEEΗ ενεργειακή ένταση των επιβατικών αυτοκινήτων, εκφρασμένη σε κατανάλωση ενέργειας ανά επιβατο-χιλιόμετρο, μειώθηκε σταδιακά την τελευταία δεκαετία (κατά 2,7% ανά έτος κατά μέσο όρο μεταξύ 2010 και 2022) ως αποτέλεσμα της βελτιωμένης κατανάλωσης καυσίμου των νέων αυτοκινήτων.
Figure 17: Energy consumption of cars per passenger-km
Source: ODYSSEEΠαρά κάποιες βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση λόγω της σταδιακής ανανέωσης του στόλου των μηχανοκίνητων οχημάτων, οι αυξήσεις των συνολικών επιβατο-χιλιομέτρων και των διανυόμενων τονο-χιλιομέτρων ήταν ισχυρότερες. Ως εκ τούτου, η συνολική κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές αυξήθηκε κατά 0,08 Mtoe, ή 14%, μεταξύ 2000 και 2022.
Figure 18: Main drivers of the energy consumption variation in transport (2000-2014)
Source: ODYSSEEΟι πολιτικές και τα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των μεταφορών έχουν επικεντρωθεί σε οικονομικά κίνητρα (ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης και ετήσια τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων με βάση τις εκπομπές CO2), καθώς και στην εφαρμογή της «οδηγίας για τα καθαρά οχήματα» για λεωφορεία χαμηλών εκπομπών.
Table 3: Sample of policies and measures implemented in the transport sector
| Measures | NECP measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Excise tax on road transport fuels exceeding the minimum levels as required in Directive 2003/96/EC | Yes | According to Directive 2003/96/EC, minimum EU-wide levels of excise taxes are 0,359 Euros/litre for unleaded petrol, 0,330 Euros/litre for automotive diesel and 0,021 Euros/litre for heating gasoil. Energy savings from taxation measures which exceeded the minimum levels of taxation applicable to fuels as required in Directive 2003/96/EC were taken into account. | 8.36 TJ | Link |
| Vehicle excise duty based on CO2 emissions. | Yes | This measure relates to the tax imposed on vehicles with a view to reducing CO2 emissions, which has been in force since 2014. The latest amendment to the Motor Vehicles and Road Traffic Law (Law N.47(I)/2019) has revised the method of calculating the motor vehicle registration fees beyond the CO2 parameter. More specifically, higher fees are now charged for vehicles emitting more than 120 g/km. Furthermore, an additional fee is included based on the ‘Euro’ technical specifications of vehicles. | 0.09 TJ | Link |
| Use of buses with low or zero emissions | No | • Complementary measure of limited scope • Incorporation into the terms of the new public transport contracts • Harmonization and implementation of European Directives and the 'Clean Vehicles Directive' etc. • Provide more incentives for tourist buses to convert to renewable energy sources engines | 0.03 TJ | Link |
Industry
Η τελική κατανάλωση ενέργειας του βιομηχανικού τομέα έχει μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, λόγω της μείωσης της βιομηχανικής οικονομικής δραστηριότητας. Ο τομέας των μη μεταλλικών ορυκτών, στον οποίο κυριαρχεί η τσιμεντοβιομηχανία, είναι σήμερα η μόνη ενεργοβόρα βιομηχανική δραστηριότητα και ευθύνεται για περισσότερο από το ήμισυ της βιομηχανικής χρήσης ενέργειας.
Figure 19: Final energy consumption of industry by branch
Source: ODYSSEEΗ μοναδιαία κατανάλωση ενέργειας της τσιμεντοβιομηχανίας έχει συνολικά μειωθεί. Μια προσωρινή αύξηση μετά το 2012 ήταν αποτέλεσμα του μειούμενου συντελεστή φορτίου, επειδή η παραγωγή τσιμέντου μειώθηκε σημαντικά την περίοδο 2013-2015 εξαιτίας της συρρίκνωσης της κυπριακής κατασκευαστικής βιομηχανίας λόγω της οικονομικής ύφεσης.
Figure 20: Unit consumption of cement (toe/t)
Source: ODYSSEEΗ εξοικονόμηση ενέργειας στον βιομηχανικό τομέα, κυρίως στην τσιμεντοβιομηχανία, συνέβαλε στη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 44% (-0,196 Mtoe) μεταξύ 2000 και 2022, παρά την ελαφρά αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής μετά την πανδημία. Μικρές διαρθρωτικές αλλαγές (π.χ. στροφή προς λιγότερο ενεργοβόρες βιομηχανικές δραστηριότητες) συνέβαλαν επίσης σε κάποια εξοικονόμηση ενέργειας.
Figure 21: Main drivers of the energy consumption variation in industry
Source: ODYSSEEΟι πολιτικές και τα μέτρα στη βιομηχανία περιλαμβάνονται στα οριζόντια μέτρα και (κατά περίπτωση) στις ευρύτερες πολιτικές και μέτρα που σχετίζονται με τον κτιριακό τομέα - υπάρχουν ειδικές ρήτρες για τη συμπερίληψη των ενεργειακών ανακαινίσεων στις επιχειρήσεις στο πλαίσιο των ευρύτερων καθεστώτων στήριξης για την ανακαίνιση κτιρίων. Ένα ειδικό καθεστώς στήριξης για βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης σε επιχειρήσεις δεν έχει επιτύχει μέχρι στιγμής, αλλά επαναπροκηρύχθηκε τον Δεκέμβριο του 2024 και αναμένεται να ενθαρρύνει την υλοποίηση ορισμένων επενδύσεων στη βιομηχανία το 2025-2026.
Table 4: Sample of policies and measures implemented in the industry sector
| Measures | NECP measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available |
|---|---|---|---|---|
| «Εξοικονομώ – Αναβαθμίζω στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς (2024)» | Yes | Subsidies for energy renovations and installation of renewable energy equipment in machinery, equipment and buildings of SMEs. It was announced in December 2024. | n/a |
