Overview

Finalne zużycie energii w Polsce wzrastało o 1,4% rocznie pomiędzy 2000 i 2018 rokiem, osiągając 72,8 Mtoe (z korektą klimatyczną). Największym konsumentem energii był sektor transportu z udziałem wynoszącym 30,2%. Sektor gospodarstw domowych, którego udział w 2018 r. wyniósł 29,0%, stał się drugim co do wielkości konsumentem. Zużycie energii trzeciego największego konsumenta - przemysłu - obniżało się o 0,4%/rok w prezentowanym okresie i stanowiło 23,9% zużycia energii końcowej w 2018 r. Sektor usług, ze względu na szybki wzrost zużycia (+ 2,5%/rok), zwiększył swój udział do 11,5% zużycia końcowego. Zużycie energii w rolnictwie zmniejszało się o 1,6%/rok i jego udział wyniósł 5,4% w 2018r.

Figure 1: Final energy consumption by sector (normal climate)

Source: ODYSSEE

Efektywność energetyczna w Polsce poprawiała się o 1,8%/rok w okresie 2000-2018. Większość poprawy została odnotowana w pierwszej połowie tego okresu (2,4% rocznie w latach 2000–2009 oraz 1,1% rocznie w latach 2009-2018). Najbardziej znaczącą poprawę osiągnięto w przemyśle, w którym efektywność energetyczna poprawiała się o 4,0%/rok. W sektorze mieszkaniowym obserwujemy niewielki postęp po roku 2004 (0,4%/rok). Efektywność energetyczna transportu poprawiała się o 1,2% rocznie do 2010 r., o 4,2%/rok w latach 2010-2014 i o 0,2% rocznie od roku 2014.

Figure 2: Technical Energy Efficiency Index

Source: ODYSSEE

Table 1: Sample of cross-cutting measures

MeasuresNEEAP measuresDescriptionExpected savings, impact evaluationMore information available
System zobowiązujący do efektywności energetycznej (białe certyfikaty) - zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej yesNa przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym nałożony jest ustawowy obowiązek zrealizowania przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego lub uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (URE) określonej ilości oszczędności energii finalnej poświadczonej za pomocą świadectwa (białego certyfikatu). System białych certyfikatów wspiera realizację przedsięwzięć inwestycyjnych m.in. takich jak np.: izolacja instalacji przemysłowych; przebudowa lub remont budynku wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi; modernizacja lub wymiana oświetlenia, urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych lub w procesach energetycznych, telekomunikacyjnych lub też informatycznych, lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła. Osiągnięto 10,7* Mtoe skumulowane oszczędności energii finalnej w 2020. * Oszacowanie KAPE Przewiduje się utrzymanie funkcjonowania systemu do 2030 roku ze średnimi rocznymi oszczędnościami energii na poziomie 445 ktoe/rok. Oszczędności skumulowane: 55*445 = 24 500 ktoe, co reprezentuje 80% całkowitej wielkości wymaganych oszczędności energii, które wynoszą 30 635 ktoe. Link
Source: MURE

Buildings

Zużycie energii na ogrzewanie w gospodarstwach domowych na m2 z korektą klimatyczną zmniejszało się średnio o 0,4% rocznie w latach 2000-2018. Najwyższe zużycie zostało zaobserwowane w 2006 r. i wyniosło 16,5 kgoe/m2. W kolejnych latach obserwowany jest spadek zużycia energii na m2 o 1,0%/rok. Zużycie energii wg kierunków użytkowania na 1 gospodarstwo domowe wzrosło znacząco w latach 2000-2018: w przypadku sprzętów elektrycznych i oświetlenia o 49,9%, do 0,145 toe/mieszkanie, w przypadku gotowania o 30,7% do 0,121 toe/mieszkanie, a w przypadku ogrzewania wody o 21,9% do 0,239 toe/mieszkanie.

Figure 3: Energy consumption of space heating per m2 (normal climate)

Source: ODYSSEE

Figure 4: Energy consumption per dwelling by end-use (except space heating)

Source: ODYSSEE

Zużycie energii w gospodarstwach domowych wzrosło o 2,0 Mtoe w latach 2000–2018. Większa liczba i powierzchnia mieszkań oraz zmiana nawyków w ogrzewaniu mieszkań były głównymi czynnikami wpływającymi na wzrost zużycia energii. Osiągnięte oszczędności energii (2,6 Mtoe) częściowo zrównoważyły wpływ tych czynników.

Zarówno zużycie energii, jak i energii elektrycznej na pracownika wzrastały po roku 2000 osiągając największą wartość w 2011 r. Od tego momentu zużycie energii na pracownika miało tendencję malejącą ze względu na szybki wzrost zatrudnienia przy niewielkim wzroście zużycia energii. W przypadku energii elektrycznej spadek był mniej istotny ze względu na rosnąc liczbę urządzeń elektrycznych.

Figure 5: Energy and electricity consumption per employee (normal climate)

Source: ODYSSEE

Table 2: Sample of policies and measures implemented in the building sector

MeasuresDescriptionExpected savings, impact evaluationMore information available
Program priorytetowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) pn. „Poprawa jakości powietrza. Część 2 – Zmniejszenie zużycia energii w budownictwie” Celem programu jest poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z instalacji odnawialnego źródła energii lub poprzez zmniejszenie zużycia energii w budynkach. Program realizowany będzie w latach 2016 - 2022.Budżet na realizację celu programu wynosi do 1 129 567 000 zł. Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej 565 800GJ/ rok; zmniejszenie emisji CO2 o 47600 Mg/rok. Link
Fundusz termomodernizacji i remontówPodstawowym celem Funduszu jest zapewnienie pomocy finansowej inwestorom realizującym projekty w zakresie termomodernizacji remontów budynków.Fundusz funkcjonuje od 1999 r. Zgodnie z Krajowym planem na rzecz energii i klimatu na lata 2021- 2030 przewiduje się oszczędności energii końcowej wynoszące: 70 ktoe/rok, a ogółem w 10-letnim okresie: 10 x 70 = 700 ktoeLink
Program "Czyste Powietrze"Program oferuje dofinansowanie wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, jak i przeprowadzenie towarzyszących temu prac termomodernizacyjnych budynku. Adresatami Programu są właściciele lub współwłaściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych.Przewidziany budżet na lata 2018 - 2029: 103 mld PLN. Redukcja energii końcowej - 21,8 TWh,redukcja emisji CO2 na poziomie 32 200 000 Mg/rok.Link
Ulga termomodernizacyjna dla jednorodzinnych budynków mieszkalnychUlga polega na odliczeniu od podstawy obliczenia podatku (przychodów - w przypadku podatku zryczałtowanego) wydatków poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w budynku mieszkalnym jednorodzinnym. Ulga przysługuje podatnikowi, który jest właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego.Przewiduje się oszczędności energii końcowej wynoszące średnio: 200 ktoe/rok, a ogółem w 10-letnim okresie: 10 x 200 = 2 000 ktoe.Link
Source: MURE

Transport

Największy udział w zużyciu w transporcie osiągnęły samochody osobowe (50,3% zużycia sektora w 2018 r.), a następnie ciężarowe (42,0% w 2018 r. w porównaniu z 33,6% w 2000 r.). Autobusy stanowiły 5,5% zużycia w 2018 r., a kolej 1,7%. Zużycie pozostałych środków transportu było niewielkie.

Figure 6: Transport energy consumption by mode

Source: ODYSSEE

W okresie 2000–2018 obserwuje się wzrost wykorzystania samochodów prywatnych. Ruch samochodowy wzrastał od 2000 r. o 2,6%/rok. Udział transportu publicznego w całkowitym ruchu pasażerskim spadł z 27,1% do 13,2% w przypadku autobusów i z 13,2% do 9,4% w przypadku pociągów.

Figure 7: Modal split of inland passenger traffic

Source: ODYSSEE

Drogowy transport towarowy rozwijał się bardzo szybko od 2000 r., a jego udział w całkowitym ruchu towarowym wzrósł z 57,4% w 2000 r. do 86,4% w 2018 r. W tym samym czasie wykorzystanie pociągów wzrosło w wartościach bezwzględnych o 9,1%, ale udział transportu kolejowego spadł z 41,7 % do 13,6%. Transport wodny towarów pozostał marginalny.

Figure 8: Modal split of inland freight traffic

Source: ODYSSEE

Zużycie energii w transporcie wzrosło 2,5-krotnie od 2000 r., Najważniejszym czynnikiem był wzrost przewozów pasażerskich i towarowych, który przyczynił się do wzrostu zużycia o 10,0 Mtoe. Zmiana rodzaju transportu z transportu publicznego na samochody prywatne w przypadku pasażerów i z pociągów na transport drogowy w przypadku towarów powiększyła zużycie o 2,7 Mtoe, a inne czynniki o kolejne 4,1 Mtoe. Oszczędności energii (3,8 Mtoe) częściowo zrównoważyły wpływ tych efektów.

Figure 9: Main drivers of the energy consumption variation in transport

Source: ODYSSEE

Table 3: Sample of policies and measures implemented in the transport sector

MeasuresDescriptionExpected savings, impact evaluationMore information available
Fundusz Transportu NiskoemisyjnegoRozwój elektromobilności oraz transportu opartego na paliwach alternatywnych, w tym CNG, LNG, biokomponentów (m.in. na zakup floty, infrastrukturę ładowania, transport publiczny, działania promocyjne i edukacyjne)Realizacja projektu przewidziana na lata 2021-2025. Alokacja środków: 6 700 mln PLN. Link
Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach Wsparcie niskoemisyjnego transportu publicznego w miastach ze środków Funduszu Spójności UE będzie kontynuowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w okresie 2021-2027. Przewiduje się oszczędności energii końcowej wynoszące: 130 ktoe/rok, a ogółem w całym okresie: 10 x 135 = 1 350 ktoe.Link
Source: MURE

Industry

Udział trzech najwięcej zużywających energii przemysłów (stalowego, chemicznego i mineralnego) obniżył się z 61,1% w 2000 r. do 51,7% w 2018 r. Przemysł mineralny po wzroście zużycia o 18,0% stał się największym konsumentem energii, natomiast przemysły stalowy i chemiczny po spadku zużycia o odpowiednio 38,5% oraz 25,2% drugim i trzecim.

Figure 10: Final energy consumption of industry by branch

Source: ODYSSEE

Zużycie jednostkowe energii na produkcję stali obniżyło się o 36,6% od 2000 r., osiągając najmniejszą wartość w 2011 r. Od tego momentu produkcja wzrastała o 2,2%/rok, podczas gdy zużycie o 2,7%/rok. Zużycie jednostkowe na produkcję papieru obniżyło się o 18,1% osiągając najniższą wartość także w 2011 r. Zużycie jednostkowe na produkcję cementu obniżyło się najmniej i pozostawało stabilne od 2008r.

Figure 11: Unit consumption of energy‐intensive products (toe/t)

Source: ODYSSEE

Wzrost aktywności w branżach przemysłowych przyczynił się do zwiększenia zużycia energii od 2000 r. o 13,3 Mtoe. Z drugiej strony oszczędności energii (11,9 Mtoe) i zmiany strukturalne (3,3 Mtoe) w kierunku mniej energochłonnej produkcji doprowadziły do zmniejszenia zużycia. W rezultacie zużycie energii w przemyśle obniżało się w tempie 0,4%/rok w tym okresie.

Figure 12: Main drivers of the energy consumption variation in industry

Source: ODYSSEE

Table 4: Sample of policies and measures implemented in the industry sector

MeasuresDescriptionExpected savings, impact evaluationMore information available
Program priorytetowy Energia PlusCelem programu jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko, w tym poprawa jakości powietrza, poprzez wsparcie przedsięwzięć inwestycyjnych. Budżet na realizację celu programu wynosi dla zwrotnych oraz bezzwrotnych form dofinansowania do 4 000 000 tys. zł. Program realizowany będzie w latach 2019 - 2025.Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej - planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej 500 000 GJ/rok. Zmniejszenie emisji CO2 – planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej 150 000 Mg/rok. Link
Program operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (działanie 1.2) - Wsparcie dla efektywności energetycznej i wykorzystania źródeł odnawialnych w przedsiębiorstwach przemysłowych Zakres programu obejmuje: poprawiające efektywność energetyczną modernizacje linii produkcyjnych; głęboką termomodernizację budynków przemysłowych; udoskonalenia technologii produkcji; modernizacje lokalnych źródeł, w tym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, odzysk ciepła.Budżet: 150,32 mln EUR (z Funduszu Spójności).Link
Source: MURE